zonguldak (il) ne demek?

Zonguldak, Türkiye'nin ili. Karadeniz kıyısında bulunan il, özellikle limanıyla Türkiye'nin Karadeniz ülkeleriyle arasındaki deniz ticaretinde önemli bir yere sahiptir. Ayrıca Türkiye'nin en zengin taşkömürü madenlerini barındırır. Fakat son dönemlerde gelirini tek yön olan taşkömüründen kazanması sebebiyle şehir her geçen gün gerilemektedir. 1995 yılında Karabük'ün il olması sebebiyle sanayi yönünden geri düşmesi şehirden dışarı göçü hızlandırmıştır. Geçmişte madenler sebebiyle çok fazla işçi göçü alan ve uzun yıllar Türkiye topraklarına ekonomik olarak çok fayda sağlayan Zonguldak günümüzde azalan nüfusu ile eski günlerini aramaktadır.

Eğitim

İl genelinde 10 anaokulu, 324 ilköğretim okulu, 59 genel - mesleki lise olmak üzere toplam 389 okulda eğitim ve öğretim yapılmaktadır.

Bülent Ecevit Üniversitesi; Tıp Fakültesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Mühendislik Fakültesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Ereğli Eğitim Fakültesi olmak üzere 5 fakülte, 3 enstitü, 2 yüksekokul, 6 meslek yüksekokulu, 1 devlet konservatuvarından oluşmaktadır.

Üniversite bünyesinde 32 profesör, 32 doçent, 259 yardımcı doçent, 106 öğretim görevlisi, 43 okutman, 256 araştırma görevlisi, 8 uzman olmak üzere toplam 736 akademik personel görev yapmaktadır.

Zonguldak mutfağı

Yöre mutfağında ağırlık unlu (buğday ve mısır unu) mamullerden yapılan yemek türlerindedir. Zonguldak ormanlarında belki dünyanın en lezzetli kestanesi kuzu kestanesi yetişmekte olup, mevsiminde toplanan kestane suda haşlanarak tuzlama bütün olarak fırında kavrulmasıyla kavşak, çizilerek ateşte pişirilmesiyle kebap (kömme) biçiminde değerlendirildiği gibi kurutularak da saklanır. Türkiye'de sadece Kdz.Ereğli'de yetişen Osmanlı Çileği, orman altı bitki örtüsü içinde yer alan dağ çiçeği, kızılcık (kiren), kuşburnu, böğürtlen, fesleğen, nane, defne, karayemiş, ahlat yöre mutfağında değişik kullanma biçimlerinde değerlendirilmektedir.

Meşhur Yemekleri

Uğmaç Çorbası: Uğmaç ya da ovmaç adıyla bilinen çorbanın içindekiler süt, un, su ve nane ile yapılan çorbanın Zonguldak’ın en meşhur yemeklerinden biridir.
Tirit: Kurban bayramının gelenekselleşmiş olan yemeği yufkayla istenilen et çeşidinin birleşiminden oluşmaktadır.
Tenekede Tavuk: Tavuk tenekede pişirilerek servise hazır hale getiriliyor. Bu da Zonguldak’ın en meşhur yemeklerinden birisidir.
Pırasalı Mancar: Pırasa, barbunya ve bulgur üçlemesinden oluşan bu yemek hem doyurucu hem de lezzetli bir yöresel yemektir.
Malay: Mısır unu kavrularak yapılan yemeğin tatlı ve tuzlu olarak yapılmaktadır. Toz şeker ve ezilmiş ceviz konularak daha lezzetli hale gelen malayı soğan, kaz ciğeri ve tereyağ ekleyerek nefis bir yemek elde edebilirsiniz.
Bol Sarımsaklı Meşhur Zılbıt: Bazı yerlerde ıspıt otu, sağır dili veya kaldırık otu denilen bu yemek yumurta eklenerek yapılmaktadır.
Mancar Yemeği: Birçok otun bir araya gelmesiyle oluşan bu yemeğin içindekiler şöyledir; pazı, kazayağı, ebegümeci, ıspanak, pırasa, kırmızı pancar gibi faydalı sebzelerden meydana gelmektedir. Zeytinyağı, bulgur ve salça ile lezzetlenerek pişiyor.
Yaprak Sarma: Türkiye’nin pek çok yerinde yapılan yaprak sarma, burada da çok meşhur. Kıymalı ve pirinçli yapılan sarma çok lezzetli oluyor.
Keşkek: Yulaf, nohut, buğday ve fasulye gibi sebzelerin eklenerek yapıldığı keşkek bu yörede çok seviliyor.
Beyaz Baklava: Bol cevizli ince ince açılan baklava kullanılan malzemeleri ve pişirme şekli normal baklavadan biraz daha farklıdır.
Sütlü Armut: Leziz tarifler arasında olan sütlü armut da yörenin meşhur yiyecekleri arasındadır. Tencereye biraz su konularak pişirilen armut haşlandıktan sonra güveçte manda sütü ile beraber sunuluyor. kaynak

Görülecek yerler

Tarihi camiler

Hidâyetullah Câmii,
Gâzi Süleymân Paşa Câmii,
Orhan Gazi Camii (1200 yıllık).yapım tarihi bilinmeyen Kapançatı Köyü Camisi

Yaylalar

Bölüklü yayla
Alaplı / Gümeli Yaylası
Merkez Çağlı Köyü Yaylaları

Plajlar

Doğa Turizmi

Zonguldak Kent Ormanı⁴
Harmankaya Şelaleleri (Harmankaya Şehrin merkezine çok yakın bir doğa harikası olup ilkbahar itibarıyla doğaseverlerin uğrak yeri olmuştur. Harmankaya Şelalelerini keşfetmenin heyecanını yaşarken, aynı zamanda ruhunuzu dinlendirme şansına sahipsiniz.) kaynak
Gökgöl Mağarası (Gökgöl Mağarası Zonguldak merkezde yer alan Gökgöl Mağarası, 3350 metrelik uzunluğuyla şehrin en uzun 2. Türkiye’nin ise 10. en uzun mağarası. Ayrıca 875 metrelik yürüyüş yolu ile Türkiye'nin en uzun gezi alanına sahip mağarasıdır.⁵ Mağaranın içinde kalkerli ve kireçli yapının yer altı suları ile şekillenmesiyle ortaya çıkan travertenler, dikitler ve ve sarkıtlar yer alıyor. Gökgöl Mağarası, doğal güzelliğiyle görenleri kendine hayran bırakıyor.) kaynak
Bostandüzü Mesire Alanı (Yaz aylarında piknik yapmak için uygun bir alan olan bu güzel yer, gezmek ve güzel vakit aktiviteler yapmak için tercih edilebilecek yerler arasındadır. ) kaynak
Madencioğlu Şelalesi ( Madencioğlu Şelalesi Zonguldak’ın Devrek ilçesinden yaklaşık 30 dakikalık mesafede yer almaktadır. Aynı dere üzerinde 3 şelaleden oluşmaktadır. Etrafı yer yer kayalık, yer yer ağaçlarla kaplı olan deredeki şelaleler, doğaseverler tarafından ilgi görmektedir.) kaynak

Limanlar

Filyos Limanı: Zonguldak'ın Çaycuma ilçesine bağlı Filyos beldesinde II. Abdülhamid zamanında planlanan, 2016'da yapımına başlanan Filyos Projesi ile, önemli bir ticaret merkezi hâline gelecek Filyos Limanı'nın, Türkiye deniz taşımacılığı ihtiyacının yüzde 10-15'ini karşılamasıyla 20-30 bin kişiye doğrudan ve dolaylı istihdam sağlaması hedeflenmektedir.⁶

Yönetim

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl özel idaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.⁷⁸

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Zonguldak Valisi, 1965-Korkuteli doğumlu Mustafa Tutulmaz’dır. 17 Haziran 2020 tarihinde Afyonkarahisar Valisi iken atanmıştır.⁹

Zonguldak Belediye Başkanı, 1979-Zonguldak doğumlu Ömer Selim Alan (AK P.), 31 Mart 2019 seçimlerinde %42,52 oy oranıyla seçilmiştir.¹⁰

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Zonguldak İl Genel Meclisi üye sayısı, 19 AK PARTİ, 11 CHP ve 1 İYİ Parti olmak üzere 31’dir.¹¹ Zonguldak Belediye Meclisi ise 16 AK Parti, 13 CHP ve 2 MHP olmak üzere 31 üyeden oluşur.¹²

2018 Genel seçimleri sonucu, Zonguldak'ı temsilen TBMM'e AKP'den 3 milletvekili (Polat Türkmen, Ahmet Çolakoğlu ve Hamdi Uçar), CHP'den 2 milletvekili (Ünal Demirtaş ve Deniz Yavuzyılmaz) seçilmiştir.¹³

Nüfus

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2022 verileri)¹⁴

Zonguldak ili nüfusu: 589.684'dür. Bu nüfusun % 73,2'si şehirlerde yaşamaktadır (2021 sonu). İlin yüzölçümü 3.341 km2'dir. İlde km2'ye 176 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkezde 443’dir.) İlde yıllık nüfus % 0,26 azalmıştır. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Kozlu (% 4,78)- Kilimli (-% 1,55)

04 Şubat 2022 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 8 İlçe, 25 belediye, bu belediyelerde 178 mahalle ve ayrıca 380 köy vardır.


2021 yılı sonunda Zonguldak ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri

İlçe
Alaplı
Çaycuma
Devrek
Ereğli
Gökçebey
Kilimli
Kozlu
Merkez

Zonguldak

İlin yıllara göre nüfusları

İdari yapı

Şubat 2021 TÜİK verilerine göre 8 İlçe, 25 belediye, bu belediyelerde 178 mahalle, ayrıca 380 köy bulunmaktadır.¹⁵

İlçeler ;

Konum


Konum Bilgileri

İlçe
Zonguldak Merkez
Alaplı
Çaycuma
Devrek
Ereğli
Gökçebey
Kilimli
Kozlu
ZONGULDAK

Spor

2018-2019 Sezonu sonunda, Futbol takımı Zonguldak Kömürspor, 2. Ligde kalmıştır. Ayrıca Futbol BAL’da 2 takımı vardır. Kadınlar futbol 1. Liginde Kdz.Ereğli Bld.spor 5.olmuştur. Voleybol kadınlar 2. Ligdeki takımı Zonguldak DSİ, küme düşmüştür. Hentbol erkekler 2. Liginde Halay GSK bulunmaktadır.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Kdz.Ereğli BS, 3.turda Antalyaspor'a, Zonguldak Kömürspor 4.turda Menemen Bld.spor'a elenmiştir.

Önemli spor tesisleri: Karaelmas Kemal Köksal Stadyumu (13.795), Zonguldak Site Spor Salonu (1.500), BEÜ Olimpik Yüzme Havuzu (250)